نقشه یابی qtl برای مقاومت به شوری در جو

تنش شوری به عنوان یکی از مهمترین تنش های غیر زیستی، نقش مهمی در کاهش تولید گیاهان زراعی در جهان دارد. تحمل به شوری یک صفت پیچیده ژنتیکی و فیزیولوژیکی است و دارای توارث کمی می باشد. گزینش برای تحمل به شوری به کمک نشانگرهای مولکولی، پیشرفت اصلاح را از طریق افزایش کارایی گزینش سرعت می بخشد. جو به علت کوتاه فصلی، دیپلویید بودن و خودگشنی، مدل مناسبی برای مطالعات ژنتیکی و فیزیولوژیکی تحمل به شوری است. به منظور مکان یابی qtl های مرتبط با تحمل به شوری و تعیین سهم هر qtl در تنوع فنوتیپی صفت مربوطه، 72 لاین هاپلویید مضاعف جو حاصل تلاقی دو لاین استپتوئه و مورکس مورد مطالعه قرار گرفتند. این تحقیق در سال 1387 در آزمایشگاه گیاه شناسی دانشگاه زابل با استفاده از سیستم کشت هیدروپونیک، در قالب آزمایش فاکتوریل در پایه طرح کاملاَ تصادفی با 3 تکرار و 4 سطح شوری (ds/m 15، 10، 5، 0) به اجرا درآمد. صفات مورد مطالعه برای بررسی های فنوتیپی عبارت بودند از: میزان کلروفیل، فلورسانس کلروفیل (fv/fm، fv، fo)، میزان پرولین و کربوهیدرات، میزان آب نسبی برگ (rwc)، درصد جوانه زنی، طول کلئوپتیل، طول ساقه چه و ریشه چه و نسبت آنها، وزن تر و خشک ریشه و اندام هوایی. پس از اندازه گیری صفات، ابتدا تجزیه های آماری برای بررسی های فنوتیپی صفات شامل تجزیه واریانس، محاسبه همبستگی های فنوتیپی بین صفات، تجزیه خوشه ای، تجزیه مولفه های اصلی و تجزیه عامل ها انجام گرفت. نتایج تجزیه واریانس نشان داد تفاوت معنی داری بین لاین ها و سطوح شوری مختلف برای اکثر صفات مورد بررسی وجود دارد. حداکثر همبستگی بین وزن تر و خشک اندام هوایی (**95/0= r) مشاهده گردید. تجزیه به عامل ها 7 عامل پنهانی را استخراج نمود که 80% از واریانس کل را توجیه کردند. عامل ها به ترتیب تحت عنوان عامل وزنی، عامل طولی، عامل جوانه زنی و عامل های منابع فیزیولوژیکی نامگذاری شدند. تجزیه qtl با استفاده از نقشه پیوستگی ژنتیکی حاصل از 327 نشانگر ملکولی rflp و نرم افزار qtl cartographer به روش مکان یابی فاصله ای مرکب (cim) انجام شد. برای صفات مورد بررسی در مجموع 111 qtl(برای شرایط بدون تنش 20 qtl، سطح شوری اول 22 qtl، سطح شوری دوم 14 qtl، سطح شوری سوم 30 qtl و برای میانگین این 4 شرایط 25 عدد qtl ) بدست آمد. واریانس فنوتیپی توجیه شده به وسیله این qtl ها از 99/7 تا 42/33 درصد متغیر بود. بیشترین و کمترین واریانس فنوتیپی به ترتیب برای صفات طول ریشه چه برای میانگین 4 شرایط (q2rosm) و fm/fv در شرایط اعمال سطح شوری 1 (q3fm/fvs1) بدست آمد. lod در دامنه 67/6-52/2 قرار داشت. بیشترین و کمترین lod به ترتیب مربوط به qtl های طول ساقه چه به طول ریشه چه در شرایط نرمال (q2sh/rs0) و طول ساقه چه در شرایط اعمال سطح شوری 1 (q2shs1) بدست آمد.